POMORSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY W SZCZECINIE

Badania nad właściwościami farmakologicznymi wyciągów wierzbowych standaryzowanych na salicynę.

Badania przeprowadzili Prof. Leonidas Samochowiec oraz Dr. N. Med. Alina Glinko.

LINK DO BADAŃ (czytelniamedyczna.pl)

Badania zostały przeprowadzone na Katedrze Farmakologii i Toksykologii i porównały działanie dwóch substancji: kwasu acetylosalicylowego (popularnej “aspiryny) oraz wyciągu wierzbowego standaryzowanego na zawartość 13% salicyny.

W tym momencie musimy odwołać się do historii. “Aspiryna” czyli kwas acetylosalicylowy został wynaleziony ponad 100 lat temu w laboratoriach firmy Bayer. Zsyntetyzowano tam produkt metaboliczny wątroby czyli kwas salicylowy. Organizm wytwarza ten kwas w sposób naturalny z dostarczonej mu salicyny, której najlepszym źródłem jest kora wierzby. W związku z tym od 1935r na rynku dostępny jest sztucznie wytwarzany substytut substancji naturalnej. Niestety stosowanie tego substytutu niesie za sobą problem skutków ubocznych.

Wróćmy teraz do szczecińskich badań. Prof. Samochowiec i dr. Glinko porównali w nich działanie syntetyku i substancji naturalnej. Wyniki okazały się bardzo zaskakujące!

Metodyka:

W badaniu wywołano obrzęk karragenowy czyli stan zapalny tylnej łapy u szczurów rasy Wistar. 70 zwierząt zostało losowo podzielone na grupy po 10 osobników.

  • Grupy 1-3 otrzymały roztwór kwasu acetylosalicylowego (ASA) w dawkach: 100, 300 i 600 mg/kg.
  • Grupy 4-6 otrzymały roztwór wodny wyciągu wierzbowego (ES), standaryzowanego na 13% salicyny, w dawkach: 60, 100, 120 mg/kg.
  • Grupie 7 kontrolnej podano wodę destylowaną.

Po upływie 1 godziny od podania leku zwierzętom wstrzyknięto podskórnie w powierzchnie podeszwową prawej tylnej łapy roztwór 0,1 ml, 1% wodnego roztworu karragenu. Objętość prawej tylnej łapy każdego szczura mierzono za pomocą polyzmometru trzykrotnie: a. natychmiast po podaniu roztworu karragenu, b. 1 godzinę po podaniu roztworu karragenu, c. 3 godziny po podaniu roztworu karragenu. Zmiany objętości prawej tylnej łapy zwierząt grup badanych porównano z odpowiednim przyrostem objętości w grupie 7 – kontrolnej.

⏱ Wyniki:

HAMOWANIE STANU ZAPALNEGO PO 1 GODZINIE
WYCIĄG WIERZBOWY
{{perc}} 🔬

 

KWAS ACETYLOSALICYLOWY
{{perc}} 🔬
HAMOWANIE STANU ZAPALNEGO PO 3 GODZINACH
WYCIĄG WIERZBOWY
{{perc}} 🔬

 

KWAS ACETYLOSALICYLOWY
{{perc}} 🔬

Wykonane badania wykazały porównywalny z “aspiryną” zakres i siłę działania leczniczego wyciągu wierzbowego, a w przypadku działania przeciwzapalnego i przeciwbólowego nawet większą skuteczność od dawek kwasu acetylosalicylowego. Trzeba podkreślić, że w badaniu podawano duże dawki kwasu acetylosalicylowego, który w tych warunkach obciążony jest licznymi działaniami niepożądanymi. Według opinii wybitnego amerykańskiego badacza V.E. Tylera z Pardue University naturalne preparaty zawierające korę wierzby są o wiele bezpieczniejsze od kwasu acetylosalicylowego, o czym świadczy brak doniesień w piśmiennictwie medycznym o jakimkolwiek poważniejszym przypadku ich szkodliwego działania. Nazwał on wyciągi wierzbowe “naturalną aspiryną”.

🔵 Wnioski:

1. Standaryzowany wyciąg z kory wierzby wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, porównywalne z uzyskanym po podaniu 10 krotnie wyższych dawek kwasu acetylosalicylowego. 

2. Extractum salicis jest bezpiecznym fitoterapeutykiem nie wykazującym ostrego działania toksycznego ani uszkadzającego błonę śluzową żołądka.

3. Wyciąg z kory wierzby może stanowić wartościową alternatywę w sytuacjach, gdy przyjmowanie syntetycznego kwasu acetylosalicylowego nie jest wskazane.

📚 Piśmiennictwo:

Bonnycastle D.D.: Evaluation of Drug Activities Pharmacometrics t. II. Academic Press, London and New York, 1964. 2. Brook P.M., Day R.O.: N. Engl. J. Med.1991, 324, 1716. 3. Buckingham R.B.: Bull. Rheum. Dis. 1977/78a, 28, 960. 4. Buckingham R.B.: Bull. Rheum. Dis. 1977/78b, 28, 966. 5. Carson J.L. et al.: Arch. Intern. med. 1987, 147, 1054. 6. Dauksas V. et al.: Arzneim.-Forsch. Drug Res.,1993, 43/I, 44. 7. Dauksas V. et al.: Arzneim.-Forsch. drug res.,1995 45/II, 11. 8. Dixon A.St., Graber J.: I. Einteilung Eular-Bull.,1978, 7, Nr 4. 9. Feng L. et al.: J. Clin. Invest.,1995, 95, 1669. 10. Görög P., Kovacs I.B.: J. Pharm. Pharmac. 1970, 22, 86. 11. Insel P.A.: Analgesic-Anttipyretics and Antiinflammatory Agents; Drugs employed in the Treatment of Rheumatoid Arthritis and Gout. In: The Pharmacological Basis of Therapeutics. Hrsg. A. Goodman, Gilman T.W., Rath A.S., Nies P., Taylor. 8th edition, 1990, Pergamon Press. 12. Isaacs J.D. et al.: Lancet 1992, 340, 748. 13. Janssen P.A. et al.: Psychopharmacologia Berlin, 1960, 1, 389. 14. Julkunen-Titto R., Meier B.: The enzymatic decomposition of salicin and its derivatives obteined from salicaceae species. J. Nat. prod. 55, 1204-1212 (1992). 15. Kohlmünzer S.: Substancje naturalne i surowce farmakognostyczne. [W:] Farmakognozja. (Red.) Kamińska M., Wiśniewska E., 1985, PZWL. 16. Kommission E.: Monographie Salicis cortex (Weidenrinde) Bundesanzeiger, 1984 Nr 228. 17. Korolkiewicz Z.: Post. Nauk Med., 1995, 8, 40. 18. Meier B., Schweiz. Apotheker Zeitung Nr 25 1988, 126 Jg., 725. 19. Meier B., Liebi M.: Zeitschr. F. Phytotherapie, 1990, 11, 50. 20. Patrignani P. et al.: J. Pharmacol. Exp. Ther, 1992, 271, 1705. 21. Pentz R. et al.: Zeitschr. F. Phytotherapie, 1989, 10, 92. 22. Reffer C. et al.: Arthritis Rheum, 1991, 34, 524. 23. Schneider E.: Zeitschr. F. Phytotherapie 1987, 8, 35. 24. Schumacher W. et al.: Thrombosis and Hoemostasis, 1993, 69, 509. 25. Soll A. et al.: Ann. Intern. Med., 1991, 114, 307. 26. Svensson T.H., Theime G.: Psychophatmacologia, 1969, 14, 157. 27. Valencia E. et al.: Planta Med., 1994, 60, 395. 28. Winter C.A, et al.: Proc. Soc. Exp. Biol. Med., 1962, 3, 544. 29. Windholtz M., Budavari S.: Monographs. [W:] The Merck Index (Ed.) Windholtz M., Merck and Co., Inc. 1983, 40.

Q&A

czyli najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi…

Co to jest salicyna?

Salicyna to substancja organiczna, zaliczana do grupy glikozydów fenolowych, składająca się z glukozy i alkoholu salicylowego. Charakteryzują ją gorzki smak i żółty kolor. Występuje przede wszystkim w liściach, kwiatach i korze wierzby.

Jak działa zawarta w wyciągu z kory wierzby salicyna?

Salicyna wykazuje działanie podobne do popularnej aspiryny (kwas acetylosalicylowy):

  • przeciwbólowe,
  • przeciwzapalne,
  • przeciwreumatyczne,
  • przeciwgorączkowe.

Salicyna pod wpływem enzymatycznej hydrolizy w jelitach przekształca się w saligeninę. Ta po wchłonięciu ulega utlenieniu do kwasu salicylowego. O przeciwzapalnych właściwościach wyciągu z kory wierzby wiedzieli już starożytni Sumeryjczycy, Egipcjanie i Grecy. Rozpisywał się o nim Dioskurides, polecając go przy łagodzeniu stanów zapalnych stawów. Chwalił go ojciec medycyny Galen, a także Hipokrates. Był to jeden z najpopularniejszych środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych do czasu wynalezienia aspiryny przez doktora Felixa Hoffmannna w laboratorium firmy Bayer w 1897 roku. Zsyntetyzował on chemicznie czystą i stabilną formę kwasu acetylosalicylowego, znaną do dziś jako właśnie aspiryna. Odkrycie to zepchnęło w cień wyciąg z kory wierzby. O jego wyjątkowych właściwościach naukowcy przypomnieli sobie dopiero w latach 80. XX wieku. Kora wierzby zawiera także inne prozdrowotne substancje, które wspierają przeciwzapalne i przeciwbólowe działanie salicyny.

Czy przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) jest bezpieczne?

Opiera się na naturalnych sposobach leczenia i łagodzenia dolegliwości, a także na profilaktyce schorzeń. Medycyna naturalna nie wykorzystuje syntetycznych środków farmaceutycznych, lecz czerpie z bogactw natury, tradycji ludowych i ziołolecznictwa.

Czym różni się medycyna naturalna od medycyny konwencjonalnej?

Jak każdy lek syntetyczny, aspiryna może spowodować szereg niepożądanych skutków ubocznych, wśród których najczęściej pojawiają się:

  • podrażnienie i uszkodzenie błony śluzowej żołądka,
  • bóle brzucha,
  • niestrawność,
  • zawroty głowy,
  • zapalenie wątroby,
  • zapalenie nerek,

Przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego przez dłuższy czas zakłóca procesy metaboliczne w organizmie i może przynieść więcej szkód niż pożytku, a także osłabić działanie układu odpornościowego.

Czy salicyna jest równie skuteczna jak aspiryna?

Tak. Skuteczność salicyny została potwierdzona naukowo. Badania przeprowadzone na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie pokazały, że salicyna wykazuje takie samo działanie lecznicze jak aspiryna. Co ciekawe, w celu osiągnięcia identycznego efektu przeciwbólowego i przeciwzapalnego wystarczą dużo niższe dawki salicyny (wyciągu z kory wierzby) w porównaniu do kwasu acetylosalicylowego, który wykazuje działanie tylko w dawce powyżej 600 mg/kg masy ciała. Salicyna okazała się skuteczna już w dawkach 60, 100, 120 mg/kg masy ciała. Oznacza to, że wyciąg z kory wierzby działa równie skutecznie jak aspiryna w 10-krotnie niższych dawkach.

Czy salicyna jest bezpieczna dla zdrowia?

Oficjalnie salicyna została uznana jako zdrowsza alternatywa dla kwasu acetylosalicylowego i jest polecana każdemu, kto cierpi z powodu przewlekłych stanów zapalnych, gorączki oraz dolegliwości bólowych. Wybitny amerykański badacz V.E. Tyler zauważył, że nie ma żadnych doniesień na temat szkodliwego wpływu salicyny na zdrowie.